Troska o zdrowie dzieci to jedno z tych zadań rodziców, które wzbudza spore zainteresowanie, ale i rodzi wiele pytań. W związku z tym w sieci można znaleźć mnóstwo mitów na temat wzmacniania układu immunologicznego. Co jest prawdą, a co niekoniecznie? Czas to sprawdzić!

Czym jest odporność?

Zanim przyjrzymy się faktom i mitom na temat odporności, warto dokładnie zrozumieć, czym ona tak naprawdę jest. Otóż oznacza naturalną zdolność organizmu do obrony przed patogenami (wirusami, bakteriami, grzybami czy pasożytami) mogącymi prowadzić do rozwoju chorób. To złożony system, w skład którego wchodzi wiele elementów – od komórek odpornościowych, przez grasicę, aż po węzły chłonne i nie tylko.

W przypadku dzieci układ odpornościowy nie jest od razu w pełni ukształtowany. Jego całkowity rozwój kończy się przeważnie w wieku nastoletnim. Kiedy maluszek znajduje się jeszcze w brzuchu mamy, otrzymuje od niej przeciwciała poprzez łożysko. Są to głównie immunoglobuliny typu IgG. Zapewniają mu one tymczasową ochronę przed infekcjami w pierwszych miesiącach życia. Po narodzinach ważnym źródłem odporności staje się karmienie piersią.

Układ odpornościowy dziecka „uczy się” poprzez kontakt z różnorodnymi czynnikami zewnętrznymi. Każda infekcja to tak naprawdę trening dla organizmu. Dlatego częste przeziębienia np. w wieku przedszkolnym nie muszą oznaczać osłabionej odporności. Mogą świadczyć po prostu o naturalnym procesie kształtowania się silnego systemu immunologicznego.

Fakty na temat odporności u dzieci

Rozmowy o odporności u dzieci często obfitują w przekonania, które nie zawsze mają podstawy naukowe. Oto kilka prawdziwych stwierdzeń na temat systemu immunologicznego u maluchów!

• Układ odpornościowy rozwija się przez lata – to naturalne, że dzieci chorują częściej niż dorośli, zwłaszcza w okresie przedszkolnym. Ich organizmy dopiero uczą się rozpoznawać i zwalczać różnorodne drobnoustroje, a pierwsze lata życia są kluczowe w rozwoju systemu immunologicznego.
• Styl życia ma duży wpływ na odporność – zdrowy sen, zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, aktywność fizyczna czy kontakt z naturą to czynniki, które realnie wpływają na funkcjonowanie układu immunologicznego.
• Szczepienia są skuteczną metodą budowania odporności – to jeden z najważniejszych faktów potwierdzony mnóstwem badań. Dzięki szczepionkom organizm uczy się rozpoznawać groźne patogeny, nie przechodząc przy tym przez ciężką chorobę.
• Mikrobiota jelitowa to jeden z filarów odporności – badania pokazują, że skład flory bakteryjnej jelit człowieka ma bezpośredni wpływ na jego zdrowie immunologiczne, ponieważ może wspomagać produkcję komórek odpornościowych.
• Hartowanie podnosi odporność – regularne spacery na świeżym powietrzu, również przy niższych temperaturach, unikanie przegrzewania dziecka, a także krótkotrwałe ekspozycje na chłód (np. chodzenie boso po trawie latem, letnie kąpiele) wzmacniają system immunologiczny.

Mity na temat odporności u dzieci

Wokół odporności narosło wiele przekonań, które nie znajdują potwierdzenia w medycynie. Oto kilka mitów na temat układu immunologicznego dzieci!

• Dziecko powinno być zawsze ciepło ubrane, by nie chorować – przeziębienia nie wywołuje zimno samo w sobie, lecz kontakt z wirusem, a do tego dochodzi niezależnie od temperatury powietrza. Ubieranie malucha zbyt ciepło wręcz sprzyja rozwojowi infekcji.
• Częste choroby oznaczają słabą odporność – infekcje to naturalna część dojrzewania układu immunologicznego. To nie częstotliwość chorób jest miarą odporności, lecz sposób, w jaki organizm sobie z nimi radzi.
• Antybiotyk zawsze przyspiesza powrót do zdrowia – antybiotyki działają wyłącznie na bakterie, a większość dziecięcych infekcji, takich jak przeziębienie, grypa czy zapalenie gardła, ma podłoże wirusowe. Nadużywanie preparatów tego typu wręcz osłabia odporność, bo niszczy naturalną florę bakteryjną organizmu.
• Dziecko powinno przyjmować suplementy na odporność – w większości przypadków zdrowe, prawidłowo rozwijające się dziecko, którego jeśli dieta jest zbilansowana, nie potrzebuje dodatkowej suplementacji. Nie warto zatem ulegać reklamom proponującym magiczne specyfiki do stosowania np. w okresie jesienno-zimowym. Produkty tego typu powinny być wdrażane jedynie na podstawie wyników badań wykazujących niedobory organizmu i po konsultacji z lekarzem.

Warto wspierać odporność dziecka poprzez troskę o jego zdrowy sen, zbilansowaną dietę i regularny ruch. Jednocześnie należałoby też odpuścić presję i nadmierną dbałość o ciepły ubiór czy przesadną higienę. Odporność to przecież umiejętność organizmu do radzenia sobie z wyzwaniami, które niesie codzienność.